In de basis heeft u de keuze tussen twee ventilatieprincipes in de varkenshouderij: natuurlijk en mechanisch. Een voordeel van natuurlijke ventilatie is de geringe investering door het gebruik van natuurlijk bronnen en eenvoudige installatie. Systemen gebaseerd op natuurlijke ventilatie zijn echter door de nadelen van handmatige regeling en beperkte capaciteit uit de belangstelling geraakt. De benodigde luchtverversing of temperatuurverandering is bij gebruik van natuurlijke ventilatie niet altijd voldoende. Dit is met behulp van mechanische ventilatie veel nauwkeuriger en eenvoudiger te regelen. In de praktijk wordt soms dan ook gebruik gemaakt van zowel natuurlijke als mechanische ventilatie: het hybridesysteem.
Mechanische ventilatie is er in vele vormen. Onderstaand een korte omschrijving van enkele veelvoorkomende systemen: deurventilatie, plafondventilatie, klepventilatie, combiventilatie, kanaalventilatie en het frisse neuzen systeem.
Bij deur- of voergangventilatie komt de koude lucht op lage hoogte de afdeling binnen en verspreidt zich zo over het tussenschot naar de varkens. Dergelijke ventilatie kan niet worden toegepast in stallen zonder afdelingen. Dit systeem wordt toegepast bij biggen en vleesvarkens. Doordat de koude lucht zwaarder is dan de stallucht, blijft deze lucht meer onderin. In koude perioden geeft dit soms meer lagere temperaturen en iets hogere luchtsnelheid op de ligplaats van de dieren.
Bij plafondventilatie wordt de binnenkomende lucht vermengd met stallucht, voordat deze bij de varkens komt. Vaak gaat de lucht eerst door een laag glas- of steenwol. Hierdoor heeft de lucht een zeer lage snelheid. Nadeel is dat de wol door stof kan dichtslibben. Daarom worden vaak luchtfilters bij de inlaat geplaatst. Plafondventilatie is geschikt voor biggen, omdat tocht bijna onmogelijk is.
Bij klepventilatie zit de luchtinlaat met regelbare klep bovenaan in de zijwand(en). Tijdens de winter bestaat de kans op koudeval op de varkens. Dit systeem is daardoor minder geschikt voor een kraamstal of vleesvarkensstal.
Een combiventilatie combineert plafond- en deurventilatie. Dit systeem heeft een vals plafond (zonder openingen). Boven de voergang wordt een spleet in het plafond gemaakt, zodat de verse lucht in de voergang valt en niet rechtstreeks op de varkens.
Bij kanaalventilatie komt de lucht binnen via een kanaal onder de voedergang. De verdeling van de lucht is goed. Daarnaast geeft dit systeem weinig risico op tocht.
Het frisse neuzen systeem, of buisventilatie, wordt veel toegepast in kraamhokken. Verse lucht wordt (via een buis boven de trog) naar de kop van de zeug aan de muurzijde gebracht. De biggen bevinden zich aan de andere kant.
De naam van het systeem zegt het eigenlijk al: bij centrale afzuiging wordt de lucht uit de gehele stal in een centraal luchtkanaal bij elkaar gebracht om op één punt de stal te verlaten. Vaak wordt centrale luchtafzuiging gecombineerd met een luchtwasser.
Bij de keuze van het soort ventilatoren dat wordt toegepast in varkensstallen, zeg maar de ‘hardware’ van het ventilatiesysteem, zijn de volgende zaken van belang: